mowa

1. (Coś) odjęło komuś mowę, (coś) odebrało komuś mowę, głos; ktoś stracił mowę, głos

a) «ktoś utracił zdolność mówienia wskutek choroby, urazu itp.»: Zakochany śpiewał pod jej oknem, a że Jadzia mieszkała na dziesiątym piętrze, po dwóch występach zupełnie stracił głos. M. Piątkowska, L. Talko, Talki.

b) «ktoś zamilkł, zaniemówił, nie może powiedzieć słowa wskutek silnego przeżycia»: Nie padł żaden strzał. Radujew był tak zaskoczony, że odjęło mu mowę. GW 14/03/2000.

2. Mowa ciała «wyrażanie emocji, uczuć, nastroju, zamiarów gestem, miną, pozycją ciała»: Stosunkowo łatwe do zaobserwowania są takie przejawy mowy ciała, jak: mimika twarzy, gesty rąk, wygląd sylwetki, ruchy całego ciała (...). L. Grzesiuk, B. Tryjarska, Jak pomagać.

3. Mowa niewiązana «wypowiedź prozą; proza»: Niektóre z zapisów dowodzą niepośledniego talentu Starzyńskiego również w mowie niewiązanej, co uszło do tej pory uwagi badaczy. B. Gomulicka, Pisarze.

4. Mowa wiązana «wypowiedź wierszem; wiersz»: Nie każdemu dały bogi zdolność wypowiadania swych uczuć w mowie wiązanej, niestety! – więc w prostych słowach wynurzę to, co serce chce wyrazić przez słowa. Przekrój 771/1960.

5. Nie ma, nie może być mowy o czymś «coś jest niemożliwe, nie może być brane pod uwagę»: (...) kocham swoją pracę, nie ma więc mowy o żadnym poświęceniu. TSt 3/2000.

6. pot. Po co ta mowa; do kogo ta mowa «po co tak stawiać sprawę, szkoda słów»: Panowie, do kogo ta mowa? Sami przecież dobrze wiecie, o co tu chodzi. K. T. Toeplitz, Wybór.

7. Żywa mowa «język potoczny»: Język dziennikarski jest u nas bowiem – wiadomo to nie od dziś – właśnie rozwlekły, bezbarwny pod względem wartości ekspresywnych, krańcowo odległy od żywej, potocznej mowy. S. Barańczak, Poezja.

Drętwa mowa zob. drętwy.

Kaleczyć mowę zob. kaleczyć.